کد مطلب:312205 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:671

گنجینه کتابخانه » شخصیت ها، اصحاب و علماء » حضرت عباس (ع)

شخصیت والای پدر و نیاکان پاک عباس

امیر مؤمنان علی (ع) بعد از شهادت حضرت زهرا (س) پس از گذشت مدتی [1] با



[ صفحه 22]



ام البنین [2] ، دختر حزام كلابی - بنا به پیشنهاد عقیل، برادر امام - [3] ازدواج كرد. ثمره ی این ازدواج چهار فرزند پسر به نام های عباس، جعفر، عبدالله و عثمان بود كه هر چهار تن در كربلا به شهادت رسیدند. [4] بررسی شخصیت والای علی (ع) و نقش آن در تكوین شخصیت عباس (ع) خود نیازمند پژوهشی جداگانه است ولی عنایت به این نكته از زیارت ویژه ی عباس (ع) كلید روشنگری است كه ما را با این بعد از شخصیت عباس بن علی (ع) آشنا می كند:

السلام علیك یا اباالفضل العباس بن امیرالمؤمنین السلام علیك یابن سید الوصیین السلام علیك یابن اول القوم اسلاما و اقدمهم ایمانا و أقومهم بدین الله و احوطهم علی الاسلام [5] .

سلام بر تو ای اباالفضل، سلام بر تو ای پسر امیرمؤمنان، سلام بر تو ای پسر سرور اوصیا! سلام بر تو ای پسر آن كسی كه پیش از همه اسلام آورد و ایمان ورزید و از همه بیشتر در راه اعتلای دین كوشید و از همه كس بیشتر از اسلام نگاهبانی كرد.



[ صفحه 23]



تأثیر شخصیت پدر در شكل گیری شخصیت عباس (ع) تا آن جاست كه در این زیارت برای شناخت عباس (ع) از شناخت ویژگی های امیرمؤمنان (ع) آغاز می كنیم. فرزند آینه ی درون نمای پدر است و از این رو از پنجره ی اوصاف امام علی (ع) می توان به گستره ی نورانی فضائل عباس (ع) چشم دوخت. گذشته از این، اسلام به خاندان پارسا و خانواده ی پاك اهمیت بسیار می دهد. در این باره تنها به این سفارش امیرمؤمنان (ع) به مالك اشتر بنگرید:

و توخ منهم اهل التجربة و الحیاء من اهل البیوتات الصالحة و القدم فی الاسلام المتقدمة فانهم اكرم اخلاقا و اصح أعراضا و اقل فی المطامع اشراقا و ابلغ فی عواقب الامور نظرا... [6] .

كارگزاران خود را از میان كار آزمودگان و حیا پیشگان انتخاب كن؛ آنان كه از خاندان های صالح اند و در اسلام پیشروند. زیرا اینان اخلاق نیكوتری دارند، باطن درست تری دارند، كم طمع ترند و آینده نگرتر.

«خاندان های پارسا» در نگاه امام علی (ع) این گونه اند كه در اداره ی حكومت اسلامی به دلیل ویژگی های برتر آنان، باید از آن ها یاری گرفت.

اكنون نیاكان عباس (ع) را بنگریم: عباس بن علی (ع) بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن كلاب بن مرة بن كعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالك بن نضر بن كنانة بن خزیمة بن مدركة بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان. سلسله ی نیاكان عباس (ع) كه از عبدالمطلب به بعد همان اجداد رسول خداوند (ع) هستند، همگی از موحدان و برجستگان عصر خویش بوده اند كه شرح زندگانی آنان را تاریخ نگاران و سیره نویسان به گونه ای مبسوط نگاشته اند [7] .



[ صفحه 24]

---

[1] برخي از تاريخ نگاران ازدواج امير مؤمنان (ع) با ام البنين را پس از ازدواج با أمامة، دختر زينب (دختر رسول خدا (ص) است) مي دانند: (مناقب آل ابي طالب، ج 2، ص 117؛ مطالب السئول، ص 63؛ الفصول المهمة، ص 145؛ العباس، ص 72. عده اي ديگر از مورخان اين ازدواج را مقدم بر ازدواج با ديگر زنان مي دانند: تاريخ الطبري، ج 4، ص 118؛ الكامل، ج 3، ص 397. داوري نهايي در اين باره كار چندان آساني نيست؛ به ويژه با توجه به تعدد زوجات اميرمؤمنان (ع) (فاطمه زهرا (س)،خولة، ام البنين، ام حبيب، اسماء بنت عميس، ام سعيد بنت عروة، ام شعيب، هملاء، امامة بنت زينب، محياة بنت امري ء القيس. بنگريد به: مناقب ال ابي طالب، ج 3، ص 304 و نيز با توجه به نقل هاي گوناگون در تقدم و تأخر ازدواج ها.

[2] نام مادر حضرت عباس (ع) برابر نقل هاي: الكامل، ج 4، ص 92، ج 3 ص 397، تاريخ الطبري، ج 4 ص 118، مقاتل الطالبيين، ص 90 و جمهرة انساب العرب، ص 282 «ام البنين» است. تنها برخي مانند العباس، ص 72 نام او را «فاطمه» نگاشته اند و عده اي از نويسندگان جديد نيز از آن پيروي كرده اند.

[3] بطل العلقمي، ج 1، ص 97، به نقل از عمدة الطالب، ص 324: عقيل نسابه بود و از انساب عرب آگاهي داشت. علي (ع) به او فرمود: «زني را براي من در نظر بگير كه فرزند دلير مردان عرب باشد تا با او ازدواج كنم و پسري جنگاور برايم بزايد. عقيل گفت: ام البنين كلابي را به همسري بگير، زيرا شجاع تر از پدران او در ميان عرب نيست. حضرت نيز با ام البنين ازدواج كرد.

برابر نقل اسرار الشهاده (ص 318) زهير بن قين در كربلا همين ماجرا را براي عباس (ع) به منظور تحريك و تشجيع او نقل كرده است.

[4] الكامل، ج 3، ص 397 و ج 4، ص 92؛ تاريخ الطبري، ج 4، ص 118؛ العباس، ص 72؛ مقاتل الطالبيين، ص 90.

[5] بحارالانوار، ج 101، ص 217. در فصل چهارم همين رساله به اين موضوع خواهيم پرداخت.

[6] نهج البلاغه، نامه 53.

[7] در اين باره به گردآوري مبسوط علامه عبدالواحد مظفر در بطل العلقمي، ج 1، ص 8 به بعد و نيز العباس، ص 8 به بعد بنگريد.